Over COVID-19, Coronavirussen en SARS COV 2
Datum: 17 maart 2020Terwijl ik mijn mee-gezeulde spullen neerzet in de coupe van de intercity direct van Amsterdam naar Rotterdam, neem ik gauw nog een slok van mijn vers gescoorde filterkoffie. Helaas volgt de gloeiend hete drank de route van mijn ademweg in plaats van de slokdarm. Wat volgt is een niet controleerbare hoest- en proestbui. Weer op adem gekomen merk ik dat de gehele treincoupé zich verplaatst heeft naar zover mogelijk van mij vandaan. Non verbale communicatie suggereert een combinatie van paniek, angst en afschuw. Mijn eerste primaire reactie? Stel je niet zo aan. Maar eenmaal bedaard vraag ik me af of ik zelf helemaal relaxed was gebleven, wanneer er iemand zijn longen eruit hoest in mijn directe omgeving.
Ik vind virussen interessant, heb een paar jaar bij de afdeling virologie van het Erasmus MC mogen werken en eerlijk gezegd gaat mijn hart altijd wel iets sneller kloppen als er een potentieel nieuw virus opduikt. Ondanks mijn voorkennis wil ik nu heden ten dage wel eens een beetje verdrinken in de hoeveelheid beschikbare informatie rondom het nieuwe coronavirus, dat eind 2019 de sprong van het dierenrijk naar de mensen heeft gemaakt. We krijgen via de vaccinatieboekje.com app een aantal vragen met name over reizen, de te verwachtte maatregelen en het beloop van de uitbraak. Vandaar dat ik probeer in een korte blog jullie uit te leggen hoe ik denk dat het ongeveer in elkaar steekt.
Er wordt stiekem best een hoop jargon gebruikt, ook in de media en zeker tijdens interviews. Ik ga proberen dat te vermijden en de zaken heel simpel uit te leggen. Eind 2019 viel de gezondheidszorg in de stad Wuhan op dat er behoorlijk veel gevallen waren van een longontsteking zonder duidelijke diagnose. Of zoals we het dan in medische terminologie samenvatten, een cluster van pneumonie e.c.i. Nou is de stad Wuhan gigantisch groot en is de organisatie van de volksgezondheid behoorlijk ingewikkeld.
Het is dan ook bewonderenswaardig dat deze uitbraak zo snel opviel. Dit komt door een surveillance systeem dat de Chinese overheid hanteert met name in de grote steden. Al snel bleek dat het hier ging om een coronavirus dat nog niet eerder in mensen was gevonden. Onder een microscoop die gigantisch goed kan uitvergroten zie je een virusdeeltje met kleine balletjes rondom zijn wand (of eigenlijk enveloppe maar ik zou jargon vermijden), dit lijkt wel een beetje op hoe een peuter een kroontje zou tekenen vandaar dat die groep virussen de naam Corona (vertaald krans/kroon uit Latijn) kreeg. Nou kennen we meerdere corona-virussen die voor ziekte in de mens kunnen zorgen, waarvan de beroemdste tot nu toe SARS en MERS waren. In eerste instantie sprak men van het Wuhan-virus maar om verschillende redenen is dat uiteindelijk aangepast naar SARS COV-2 en dit virus veroorzaakt dan COVID-19. Het is dus het Severe Acute Respiratory Syndrome Corona Virus-2 dat er voor kan zorgen dat je Corona Virus Disease-19 krijgt. Heel simpel gezegd, dat virus wat lijkt op een kroontje kan er voor zorgen dat je behoorlijk problemen krijgt met je luchtwegen.
Inmiddels is er gigantisch veel informatie beschikbaar over COVID-19 en met het verplicht thuiswerken en sluiten van de scholen gaat deze informatiestroom alleen maar toenemen de komende dagen. Omdat we helaas niet in staat zijn alle persoonlijke vragen via de app te beantwoorden een paar van de belangrijkste eruit gepikt:
Hoe komt het dat COVID-19 nu een probleem is?
Dit nieuwe coronavirus is een zogenaamde zoönose. Dat wil zeggen dat het een ziektekiem is die normaal gesproken rond dwaalt in een bepaalde diersoort, in het geval van COVID-19 meest waarschijnlijk vleermuizen. Soms kan het voorkomen dat door contact met deze dieren het virus over gaat op mensen. Deze nieuwe introductie kan zorgen voor een infectie bij de mens en soms ook ernstige ziekte. Wat vervolgens gebeurt is van groot belang. Soms is het namelijk zo dat na een overstap van het dierenrijk naar de mens en de daaropvolgende ziekte de kous af is. Bijvoorbeeld bij de vogelgriep of rabiës. De vogelgriep en rabiës zijn namelijk wel van dier op mens overdraagbaar maar vervolgens niet van mens op mens. Bij de mens houdt het op. COVID-19 is helaas anders, die is van de vleermuis naar de mens over gehuppeld en voelde zich vervolgens best senang in de luchtwegen van mensen. Dat we nu last hebben van COVID is het resultaat van verschillende factoren onder andere van toegenomen contact tussen mensen en dieren resulterend in een pandemie die wellicht al jaren op de loer lag.
Waarom is er nog geen vaccinatie?
Om een vaccinatie te maken tegen een nieuw virus heb je best even nodig. Om een indicatie te geven voor het MERS coronavirus uit 2013 is er nu anno 2020 een vaccin wat in de fase zit dat het getest kan worden op mensen. Voor Ebola een soortgelijk verhaal. Dit komt omdat je eerst een vaccin moet ontwikkelen, waar je het virus voor nodig hebt en vervolgens een aantal stadia moet doorlopen om er zeker van te zijn dat het vaccin beschermd is en, misschien nog wel belangrijker, veilig is om te gebruiken in mensen.
Is COVID-19 een gewoon griepje?
Allereerst ben ik erg allergisch voor de term “griepje” verwijzend naar influenza. Influenza is een virus dat zeker ook serieus dient te worden genomen met genoeg sterfgevallen per jaar laat staan ziekenhuisopnames, capaciteitsverlies in de zorg etcetera etcetera. COVID-19 gedraagt zich op een aantal essentiële punten anders dan influenza. Allereerst is de tijd tussen infectie en ziek worden een stuk langer bij COVID vergeleken met influenza. Daarnaast lijkt het aantal nieuwe infecties dat kan worden veroorzaakt door een geïnfecteerd persoon behoorlijk hoger te liggen (ergens tussen de 2 en 3 dus elke nieuwe COVID-19 patiënt zorgt gemiddeld voor zo een 2 tot 3 nieuwe infecties, een sneeuwbaleffect). De klachten die mensen hebben zijn te vergelijken tussen COVID-19 en influenza alleen lijkt het percentage met ernstige klachten vooralsnog echt hoger te liggen bij COVID-19. Daarnaast is het belangrijkste verschil tussen de twee dat er in de hele gemeenschap een bepaalde afweer of immuniteit tegen influenza virussen aanwezig is. Dit biedt (enige) bescherming. Pas wanneer er een compleet nieuw virus binnenkomt kan een groot gedeelte van de bevolking in een korte tijd geïnfecteerd raken. Dit is het geval bij COVID-19 er is vrijwel geen afweer, het is een nieuw virus, en iedereen loopt risico geïnfecteerd te raken.
Wacht even vriend, ik ben 27, fit en rook niet. COVID-19 pakt toch alleen de oudere en zwakkere?
Het is zeker zo dat risico groepen voor ernstige COVID-19 infecties bestaan uit ouderen, mensen met onderliggende ziekte, rokers en mensen met overgewicht. Echter, de jongere generatie wordt niet gespaard. Er zijn inmiddels genoeg gevallen gerapporteerd van ernstige of zelfs dodelijke infectie bij voorheen gezonde personen. Daarnaast kwam er vlak voor het weekend erg belangrijke data uit Zuid Korea. Juist de groep tussen de 20 en 40 blijkt veel vaker geïnfecteerd te zijn en virus te verspreiden zonder dat zij daadwerkelijk klachten hebben. Dit is van levensbelang om te beseffen voor het indammen van de infectie. Want de zieke oudere op een kamer alleen of en in levensgevaar verblijvende bekende patiënt met kanker op de IC dragen niet bij aan de uitbraak! Die zijn adequaat geïsoleerd, maar zelfs als ze dat niet zijn bedenk dan even wie meer mensen tegenkomt op een dag. De oude man van 83 met een klein sociaal netwerk of de sportende, uitgaande marketing manager van 29 met 7 huisgenoten in de Amsterdamse Pijp? Daarom moet iedereen nu binnen blijven, daarom is de horeca dicht en daarom is het belangrijk dat iedereen dit serieus neemt. We moeten de drijvende kracht achter de verspreiding beperken.
Doet Mark Rutte het goed?
Achteraf zal altijd makkelijker praten zijn. Maar naar mijn mening is hij duidelijk in zijn communicatie, worden harde maatregelen getroffen. Waarvan sommige zeker eerder hadden mogen worden ingevoerd maar nogmaals dat is makkelijk praten. Iets met stuurlui en aan wal. Het is natuurlijk nonsens dat je vrijdagavond laat verkondigen dat de scholen open blijven en dan zondag meldt dat ze toch dicht gaan vanwege de vele uitval van leraren. Kwamen er te weinig op dagen bij de Zondagsschool?
Anyway, tijd zal leren of onze premier overal de juiste beslissingen heeft genomen maar ik denk dat een van zijn uitspraken de lading perfect dekt
Momenteel moet men 100% van deze moeilijke beslissingen nemen met slechts 50% van de informatie.
Bij vragen blijf ons vooral opzoeken! Wellicht schrijf ik binnenkort nog iets mocht de werkdruk in het ziekenhuis het toelaten.
Dr. Marco Goeijenbier
