Ik ga naar Italie deze zomer, hoe zit dat nou met mazelen?
Laatste weken duiken er steeds meer berichten op over mazelen in Europa. Hoe zit dat nou precies? Wat is mazelen ook al weer en wanneer loop ik, of mijn familie, risico? Logische vragen die je jezelf kunt stellen. Zeker na het lezen van artikelen in de
Metro, op
Nu.nl of zelfs hebt mogen beluisteren op het
RTL-nieuwsbericht.
Mazelen
Mazelen is een ziekte die wordt veroorzaakt door infectie met het mazelen virus. Een virus dat via de luchtwegen wordt overgedragen en extreem besmettelijk kan zijn. Het virus zit verstopt in druppeltjes vocht die worden verspreid door mensen met ‘de mazelen’ wanneer zij niezen, hoesten of gewoon uitademen. Het mazelenvirus kan dan op een hele efficiënte manier worden overgedragen en is daarom erg besmettelijk. Ter illustratie, wanneer we uitgaan van de hoeveelheid nieuwe besmettingen die kunnen ontstaan door contact met slechts een besmet persoon dan is het mazelen virus tot wel bijna acht keer zo besmettelijk als bijvoorbeeld influenza/ de griep. Een persoon die de mazelen heeft gekregen ontwikkelt (meestal) koorts, oogontsteking (conjunctivitis) een gemene hoest en verkoudheidsklachten.
Mazelen gaat in principe gepaard met een typische huiduitslag dat zich uitbreidt van hoofd en romp over het gehele lichaam. Het grote gevaar zit hem bij mazelen vooral in het feit dat patiënten naast deze vervelende klachten die het gevolg zijn van het mazelen virus naast mazelen nog een extra infectie kunnen krijgen. Twee voor de prijs van een zeg maar. Dit wordt ook wel een superinfectie genoemd (infectie op infectie) die dan niet door een virus wordt veroorzaakt maar door bacteriën. Een andere ernstige complicatie van mazelen is ontsteking van het hersenweefsel (encefalitis). Vroeger gingen er een significant aantal personen dood ten gevolge van infectie met het mazelen virus, of aan de complicaties hiervan. Daarom is in Nederland (en in een hele hoop andere landen) vaccinatie tegen mazelen ingevoerd. In Nederland gebeurde dit in 1976 en sindsdien daalde het aantal mazelen gevallen enorm.
Mazelen Vaccinatie
Het mazelen vaccin is een heel interessant vaccin. Sinds 1987 wordt mazelen bescherming namelijk bereikt door een combinatie vaccin wat bescherming geeft tegen natuurlijk mazelen, maar daarnaast ook rodehond en de bof. Via het rijksvaccinatieprogramma wordt in principe iedereen gevaccineerd op een leeftijd van 14 maanden met een tweede vaccinatie op 9-jarige leeftijd. Voor mazelen betreft dit een vaccin wat gemaakt is van verzwakte mazelen virusdeeltjes die nog leven.Eigenlijk krijg je dus een vorm van de mazelen ingespoten waardoor het lichaam het virus herkend wanneer deze het lichaam op volle oorlogssterkte binnen dringt. Je lichaam oefent als het ware voor wanneer het echte gevaarlijke virus het lichaam binnendringt en dus precies weet hoe hij deze indringer onschadelijk moet maken. Dit noemen we levend verzwakte vaccinaties, een ander voorbeeld is het Gele Koorts vaccin. Omdat het vaccin zijn werkingsmechanisme dankt aan een (minder ernstige) infectie, kan het best zijn dat je de dagen na de vaccinatie niet zo lekker voelt. Sommige mensen kunnen zelfs een beetje koorts krijgen en zich echt ziek voelen. Het is alleen bij lange na niet vergelijkbaar met de echte mazelen-infectie en daarom een geaccepteerde manier van bescherming verkrijgen. Het vaccin is dan ook heel erg effectief en men denkt dat met slechts een enkele prik mensen levenslang beschermd zijn. Waarom je er dan toch twee krijgt is puur voor de zekerheid en omdat we niet controleren of de eerste gewerkt heeft aan de hand van bloeduitslagen. Het kan zijn dat bij 14 maanden het vaccin niet is gegeven om de een of andere reden en dat niet geregistreerd is of dat je om verscheidene redenen niet goed reageerde op de eerste vaccinatie.
Mazelen anno 2018 in Nederland
Omdat mazelen van mens op mens wordt overgedragen, zonder dat daar een mug, teek of muis voor nodig is, zijn mensen ook de opslagplaats of het ‘reservoir’, voor het mazelenvirus. In theorie zou het dus mogelijk zijn het virus te laten ‘verdwijnen’ wanneer iedereen op de wereld gevaccineerd is. Een virus heeft namelijk altijd een gastheer nodig om te overleven. Er zijn wereldwijd daarom groot opgezette vaccinatiecampagnes geweest. In Nederland vaccineren we tegen de mazelen sinds 1976 en sindsdien is het aantal gevallen drastisch afgenomen. In een ‘gemiddeld’ jaar worden zo een tien gevallen gemeld. Dit gaat dan veelal om mensen die mazelen hebben opgelopen in het buitenland. Er zijn echter ook bevolkingsgroepen die zich om religieuze of antroposofische redenen niet laten vaccineren. In deze groepen kunnen uitbraken van mazelen ontstaan, ook wel epidemieën genoemd. Een voorbeeld hiervan is de mazelen uitbraak onder Nederlandse orthodox-protestante kinderen in 2013/2014 waarvan er 180 kinderen in het ziekenhuis terecht kwamen en uiteindelijk een kind overleed aan de gevolgen van mazelen.
Mazelen in het buitenland
Momenteel is er sprake van een uitbraak van mazelen in Europa welke lijkt te zijn begonnen begin 2017. De meeste gevallen zijn gerapporteerd vanuit Roemenië, Italië, Griekenland en Duitsland. Sinds begin 2018 komen daar een behoorlijk aantal gevallen bij vanuit Frankrijk. Bijna de helft (45%) van de gerapporteerde gevallen bleken 15 jaar of ouder wat suggereert dat het probleem met name zit in individuele gemiste vaccinatie ‘kansen’. De huidige uitbraak legt de verre van optimale vaccinatiegraad in Europa, op een pijnlijke wijze, bloot. Volgens de laatste gegevens van de WHO ligt het percentage gevaccineerde personen in 20 van de 27 EU/EEA onder de vastgestelde grens die nodig is voor mazelen eliminatie.
Wie loopt nou risico?
Iedereen die twee keer is gevaccineerd tegen mazelen kan ervan uit gaan goed bescherm te zijn. Hier is immers het vaccinatie schema op ontworpen. De eerste prik krijg je rond 14 maanden. De prik wordt niet eerder gegeven omdat je in de eerste maanden van je leven nog beschermd bent met antistoffen die via de placenta zijn doorgegeven van je moeder. Natuurlijk mits zij gevaccineerd is of mazelen heeft gehad. Omdat we niet precies weten wanneer die antistoffen je lichaam uit zijn wordt er een bepaalde periode gewacht met vaccineren. Deze antistoffen kunnen er namelijk voor zorgen dat het vaccin niet optimaal werkt. Echter, in de periode tussen negen maanden tot aan de vaccinatie, kan die bescherming suboptimaal zijn. In het geval van een vakantie naar een gebied waar meer mazelen voorkomt dan in Nederland, kan daarom overwogen worden de BMR-vaccinatie eerder te geven. Ook is er een periode geweest waar het aantal mazelen gevallen drastisch afnam, nog voor de invoering van het vaccin. Daarom zijn personen die geboren zijn tussen 1965 en 1975 niet gevaccineerd en is de kans groot dat ze mazelen niet hebben doorgemaakt. Deze personen zouden een mazelenvaccinatie moeten overwegen.
Is het echt allemaal zo erg?
Het aantal mazelen gevallen is hoger dan de jaren hiervoor. Die ontwikkeling is absoluut zorgwekkend, Zeker omdat er een goed en effectief vaccin beschikbaar is. Mocht je niet gevaccineerd zijn of een jong kind hebben hoef je niet direct je annuleringsverzekering in te schakelen. Allereerst kun je er altijd voor kiezen om het vaccin alsnog te halen (vergeet dan niet je registratie in de vaccinatieboekje app). Voor kinderen onder de 14 maanden kan de vaccinatie worden vervroegd. Dit kan via je huisarts of bij een vaccinatiebureau. Het is niet zo dat de uitbraak momenteel gigantisch is. De meeste gevallen komen uit de hoek van Roemenië en Griekeland en bedragen bij elkaar opgeteld minder dan 5000 gevallen. Met name intensief contact met de lokale bevolking vergroot de kans op infectie. Echter kan dit natuurlijk ook plaatsvinden in het openbaar vervoer of in publieke plaatsen.
Leuk stuk maar vat het even samen….
Momenteel is er een mazelen uitbraak in Europa. Dit is van belang voor mensen die niet gevaccineerd zijn tegen de mazelen en die de mazelen niet doorgemaakt hebben. In de praktijk zijn dit volwassenen geboren tussen 1965 en 1975 en kinderen jonger dan 14 maanden.
